Xí nghiệp VTĐS Hà Quảng được Công ty Vận tải HKĐS Hà Nội giao quản lý, khai thác đôi tàu R157/R158 (Yên Viên – Hạ Long và ngược lại). Tàu R157/R158 là tàu hỗn hợp, chạy hàng ngày, đỗ tất cả các ga trên tuyến để phục vụ hàng khách (HK), giao nhận hành lý (HL); cắt móc, giao nhận toa xe, hàng hóa.
Thông thường, thành phần của ram xe khách tàu R157/R158 gồm 5 toa xe khách (ghế ngồi cứng), 1 toa xe chở HL và 1 toa xe hàng ăn. Ngoài ra, tàu R157/R158 còn cắt, móc toa xe hàng nặng, toa xe hàng rỗng trên khu đoạn (trưởng tàu R157/R158 giao nhận vận đơn, giấy gửi toa xe rỗng, hóa đơn gửi hàng…).
5 tháng đầu năm 2012, HK lên tàu R157/ R158 đạt 20.903 người, tăng 6,75% so với cùng kỳ; HL 911 tấn, tăng 15%. Doanh thu HK đạt trên 291 triệu đồng, tăng 39,85% so với cùng kỳ; thu HL trên 104 triệu đồng, tăng 59,64% so với cùng kỳ năm 2011. Riêng sản lượng hàng hóa kéo theo tàu R157/R158 chỉ bằng 22,74% (26.314 tấn/115.722 tấn), tỷ lệ kéo (cấp) toa xe rỗng bằng 27% so với 5 tháng đầu năm 2011 vì hiện nay, các toa xe hàng nặng, toa xe rỗng đi bằng tàu hàng khu đoạn, tàu cắt móc.
Hàng hóa lên tàu R157 tại Ga Lan Mẫu.
Thực trạng
Trưởng tàu ngày 1-6-2012 cho biết: HK lên tàu R157 (Yên Viên – Hạ Long) là 82 người, HL 8.600 kg; doanh thu (HK, HL) 3,6 triệu đồng. HL lên tàu chủ yếu là nông sản, rau, quả… phục vụ sinh hoạt đời sống nhân dân trên khu vực Kép – Mạo Khê – Hạ Long. Tàu R158 (Hạ Long - Yên Viên) là 98 HK, doanh thu HK 1 triệu 711 ngàn đồng. Tàu R158 ngày 1-6-2012 không có HL. Như vậy, tổng doanh thu HK, HL đôi tàu ngày 1-6-2012 mới đạt trên 5 triệu đồng/vòng quay.
Trao đổi với một số HK, chủ hàng (nông sản, rau, hoa, quả…) đi tàu, được biết: HK chọn đi tàu vì hành trình hợp lý (tàu chạy ban ngày); có dừng, đỗ tất cả các ga nên thuận lợi cho việc đi lại của nhân dân địa phương, học sinh cũng như việc vận chuyển HL, hàng hóa, cung cấp nông sản, hoa quả... trên khu vực. So với ô tô, nếu đi tàu, giá cước (vé) HK, HL rất cạnh tranh, hợp lý (giá vé HK cao nhất là 66 ngàn đồng/HK, cước HL cao nhất là 490 ngàn đồng/tấn). Đi tàu HK được bảo hiểm, giảm giá (nếu là đối tượng chính sách xã hội). Trong những ngày lễ, Tết Nguyên đán…, tàu vẫn chạy nên rất thuận lợi cho nhân dân đi lễ hội, chúc Tết…, nhất là nhân dân, đơn vị bộ đội xa đường quốc lộ. Như vậy, đôi tàu R157/R158 có nhiều yếu tố thuận lợi cạnh tranh, nhưng sao doanh thu không cao?
Nguyên nhân
Những năm qua, tuyến đường bộ Hà Nội đi Hạ Long (QL1, QL18) được đầu tư, nâng cấp nên việc đi lại, vận chuyển hàng hóa… bằng đường bộ từ Hà Nội đi Hạ Long (Quảng Ninh) và ngược lại ngày càng thuận tiện, thời gian đi lại ngày càng được rút ngắn. Do tuyến ĐS Hà Nội - Hạ Long chạy song song với QL1A và QL18 nên vận tải bằng ĐS càng phải chịu sự canh tranh gay gắt của vận tải bằng ô tô. Hiện nay, nếu đi bằng ô tô chạy suốt Hà Nội – Bắc Ninh - Hạ Long (155 km) chỉ mất hơn 3 giờ; hành trình Hà Nội – Hải Dương – Hạ Long (170 km), Hà Nội – Hải Dương – Hải Phòng – Hạ Long (160 km) mất khoảng 3 giờ 30 phút. Với hành trình tàu hỏa Yên Viên – Hạ Long 166 km ĐS, nhưng thời gian chạy tàu (thời gian lữ hành) R157/R158 hết hơn 7 giờ (bình quân 25 km/giờ). Để từ Hà Nội đi Hạ Long bằng ô tô, HK có rất nhiều phương án để lựa chọn, đó là ra bến xe ô tô (Lương Yên, Mỹ Đình, Gia Lâm) hoặc gọi xe tư nhân đến đón tại cơ quan, gia đình... Trong khi đó, muốn đi tàu hỏa tới Hạ Long, HK phải từ Hà Nội sang Ga Yên Viên mua vé tàu và tìm phương tiện từ Yên Viên về Hà Nội, vì ram tàu R157/R158 lập tàu và giải thể tại Ga Yên Viên.
Được biết, cước (vé) HK ô tô Hà Nội – Hạ Long dao động từ 80 đến 100 ngàn đồng/người (tùy loại ô tô và điểm đón HK); vé tàu Yên Viên – Hạ long (và ngược lại) cao nhất là 64 ngàn đồng/người lớn (tùy độ tuổi, trẻ em có thể được miễn hoặc giảm 50% giá vé) và thấp nhất là 10 ngàn đồng/HK (tùy theo ga đến). So với cước vận tải bằng ô tô, cước HK, HL tàu tương đối linh hoạt và rẻ hơn so với đường bộ. Đây là một lợi thế thu hút HK của vận tải ĐS. Tuy nhiên, hiện nay, doanh thu HK, HL tàu chưa cao một phần do trang thiết bị phục vụ HK trên tàu R157/R158 đã lạc hậu, xuống cấp, hay hư hỏng (ghế ngồi nan gỗ, quạt 24 vol, sử dụng chổi than cổ góp…) nhưng chưa được đầu tư, sửa chữa kịp thời; thời gian lữ hành còn dài nên chưa thu hút được HK đi tàu, nhất là HK đi tour du lịch đường dài Hà Nội – Hạ Long và ngược lại.
Để tăng sản lượng, doanh thu đôi tàu R157/R158
Để thu hút HK, nâng sản lượng, doanh thu đôi tàu, trong những năm qua, Xí nghiệp VTĐS Hà Quảng đã có nhiều biện pháp nâng cao chất lượng phục vụ HK như: Cập nhật thông tin, kịp thời cung cấp cho HK về kế hoạch chạy tàu, giá vé, quy định vận chuyển HK, chính sách khuyến mãi, ưu đãi, giảm giá đối với cơ quan, đơn vị, tập thể…; đồng thời tổ chức thu nhận thông tin phản ánh của HK, khách hàng để có biện pháp chỉ đạo vận chuyển sát thực tế theo mùa vụ, đợt vận tải cao điểm, thấp điểm, tăng tàu... Để nâng cao chất lượng phục vụ HK, đảm bảo an toàn chạy tàu, vào dịp cao điểm vận tải (hè, Tết, dịp lễ hội…), Xí nghiệp VTĐS Hà Quảng đã tăng cường cán bộ kiểm tra, giám sát trên tàu, dưới ga, theo dõi chặt chẽ luồng khách; kịp thời chấn chỉnh những hành vi vi phạm trong công tác phục vụ HK, bán vé, đón tiễn HK; tăng cường công tác chống thất thu trên tàu, dưới ga… Để tiếp tục tăng sản lượng, doanh thu, thu hút HK, khách hàng đi tàu R157/R158; đề nghị kịp thời cải tạo, nâng cấp trang thiết bị phục vụ HK trên tàu; nâng tốc độ cầu đường trên tuyến Gia Lâm - Kép - Hạ Long, tiếp tục rút ngắn thời gian lữ hành đôi tàu. Để thuận tiện cho HK đi lại, đề nghị ngành ĐS nghiên cứu, xem xét phương án cho đôi tàu R157/R158 lập tàu (và giải thể) tại Ga Gia Lâm. Đề nghị xem xét cải tạo, nâng cấp một số ga trên tuyến vì hiện nay, trên tuyến Yên Viên – Kép – Hạ Long, một số ga dọc đường, do xây dựng đã lâu nên chất lượng công trình, phòng đợi tàu, bán vé… đã xuống cấp nhiều nên cũng ảnh hưởng tới công tác đón tiếp, phục vụ HK đi tàu, chủ hàng trên tuyến Hà Nội – Lạng Sơn và Yên Viên – Hạ Long.