Tin tức

 

Theo báo cáo của Vụ Kế hoạch đầu tư (Bộ GTVT), hiện nay ngành GTVT đang triển khai 36 dự án ODA với tổng mức đầu tư lên đến hơn 16 tỷ USD. Các nhà tài trợ cũng rất đa dạng, nếu trước đây chỉ tập trung chủ yếu ở JICA, WB, ADB, nay có thêm nhiều nhà tài trợ mới như: EDCF (Hàn Quốc), Trung Quốc, Pháp, Quỹ phát triển quốc tế của OPEC,...  

Các nhà thầu nội phải liên doanh với nhà thầu ngoại để thi công các dự án ODA

 

Trong số đó, nguồn vốn JICA được coi là “cởi mở“ nhất với các nhà thầu GTVT khi gần như chỉ có vốn STEP (vốn vay điều khoảng đặc biệt) là có những điều khoản ràng buộc về nhà thầu xây lắp, những nguồn vốn thông thường thì JICA cho phép tất cả các nhà thầu trong nước có quyền tham gia đấu thầu. Còn lại, hầu hết các nhà tài trợ khác, đặc biệt là hai nhà tài trợ lớn cho lĩnh vực giao thông WB và ADB đều có những quy định rất khắt khe về nhà thầu xây lắp.

 

Theo quy định về mâu thuẫn lợi ích, các nhà tài trợ này không cho phép các doanh nghiệp thuộc Bộ GTVT tham gia đấu thầu các dự án do Bộ GTVT hoặc một đơn vị trực thuộc Bộ GTVT thực hiện. Điều này vô hình chung biến tất cả các tổng công ty xây lắp lớn và các công ty có nguồn vốn nhà nước chi phối thuộc Bộ GTVT đứng “ngoài rìa” hàng loạt các dự án giao thông lớn.

 

Có thể điểm mặt hàng loạt các dự án đường cao tốc thời gian qua “vắng mặt” các nhà thầu nội, hoặc các nhà thầu trong nước chỉ đi làm thầu phụ cho nhà thầu ngoại như: tuyến Nội Bài- Lào Cai, dự án này có 8 gói thầu xây lắp thì các nhà thầu Hàn Quốc chiếm đến 6 gói; đường cao tốc Hà Nội- Hải Phòng, TP.HCM- Long Thành- Dầu Giây gần như tất cả các gói thầu xây lắp chính đều do nhà thầu nước ngoài đảm nhận. Ngoài các tuyến cao tốc, nhiều dự án ODA lớn khác cũng chủ yếu do các nhà thầu quốc tế làm nhà thầu chính như: cầu Nhật Tân, Cần Thơ, Thanh Trì, nâng cao an toàn cầu đường sắt Hà Nội- TP.HCM, vành đai III giai đoạn 2,...

 

 

Trao đổi với phóng viên Báo GTVT, ông Cấn Hồng Lai, Tổng giám đốc Cienco 1 cho biết, hiện nay các dự án có nguồn vốn trong nước đang gặp rất nhiều khó khăn, nhiều nhà thầu đang thiếu việc làm trầm trọng, tình trạng công nhân mất việc ngày càng nhiều thì việc các tổng công ty xây lắp lớn không được tham gia các dự án ODA là một bất cập lớn.

 

Dù hầu hết các Cienco của ngành GTVT đều xây dựng được thương hiệu của riêng mình, năng lực, kinh nghiệm thi công cũng lớn mạnh rất nhiều nhưng vẫn thua thiệt ngay trên chính sân nhà của mình và bị “loại” ra khỏi các dự án ODA lớn. “Với các dự án do WB và ADB tài trợ, các Cienco và những nhà thầu có vốn sở hữu nhà nước chiếm đa số không được tham gia đã là thiệt thòi lớn.

 

Thời gian qua, nhiều dự án nhà tài trợ cho phép nhà thầu nội đấu thầu nhưng những quy định về năng lực, kinh nghiệm thực hiện các dự án tương tự gần như đã loại các nhà thầu trong nước ngay từ vòng đầu”- ông Lai khẳng định. 

Xây trụ tháp chính cầu Nhật Tân (vốn ODA) đều do các nhà thầu ngoại đảm nhận

Cùng chung quan điểm trên, ông Lê Ngọc Hoa, Tổng giám đốc Cienco 4 cho rằng, các tổng công ty xây lắp của Bộ GTVT đều là những nhà thầu chuyên nghiệp và kinh qua xây lắp giao thông hàng chục năm.

 

Tuy nhiên, ngay từ khi ký hiệp định vốn với các nhà tài trợ, các nhà thầu nội đã không có cửa để vào. Với việc phải ở ngoài nhiều dự án lớn nên các Cienco phải đi nhận thầu phụ cho nhà thầu ngoại. Việc làm này vô hình chung tạo điều kiện làm lợi cho các nhà thầu nước ngoài. Các nhà thầu phụ gần như chỉ đi làm thuê, lấy tiền nhân công và thiết bị, còn bao nhiêu lợi nhuận các nhà thầu chính “hớt ngọn” hết. 

 

Ở một khía cạnh khác, ông Phạm Xuân Thủy, Giám đốc Công ty CP Cầu 12- một đơn vị có thương hiệu trong lĩnh vực cầu hàng đầu Việt Nam cho rằng, thời gian qua, tình trạng các nhà thầu quốc tế bỏ giá thấp tại các dự án ODA vẫn diễn ra rất phổ biến.

 

Việc làm này khiến thị trường xây lắp giao thông Việt Nam trở nên méo mó. “Nhà thầu chính bỏ giá quá thấp nhưng không bao giờ họ chịu thiệt về phần mình mà đổ lên đầu các nhà thầu phụ trong nước bằng việc ép giá hoặc lựa chọn các nhà thầu phụ yếu kém, không có năng lực thi công. Đây là nguyên nhân chính khiến nhiều dự án chậm tiến độ và chất lượng không đảm bảo”- ông Thủy nhận xét. 

 

 

Với tình hình vốn liếng cho hạ tầng giao thông và sức ép việc làm của các nhà thầu xây lắp ngày càng căng thẳng thì hầu hết các doanh nghiệp trong nước đều mong ngóng Bộ GTVT và các cơ quan chức năng sớm có giải pháp cải thiện tình trạng này. Việc tìm “cửa” để các nhà thầu nội tham dự lại các dự án của các nhà tài trợ ODA cũng đang là đề tài “nóng” tại nhiều cuộc họp của Bộ GTVT những tháng gần đây. Thứ trưởng Ngô Thịnh Đức cho biết, Bộ GTVT đang nỗ lực đàm phán với các nhà tài trợ, đặc biệt là WB và ADB- hai nhà tài trợ lớn trong lĩnh vực giao thông để nơi lỏng những quy định về lựa chọn các nhà thầu xây lắp và hy vọng trong thời gian tới điều này sẽ sớm được cải thiện. 

Thi công cầu Nguyễn Tri Phương - Đà Nẵng

Trong khi chờ đợi, lãnh đạo nhiều Cienco cho rằng, Bộ GTVT và các chủ đầu tư cần có những quy định chặt chẽ hơn khi lựa chọn nhà thầu, tránh tình trạng các nhà thầu ngoại bỏ giá thầu giá thấp, ép giá các nhà thầu phụ.

 

Hơn nữa, chủ đầu tư khi tổ chức đấu thầu có thể đàm phán với các nhà thầu chính để chọn lựa các nhà thầu phụ có năng lực, có kinh nghiệm thi công để tạo thêm việc làm và các nhà thầu trong nước không bị thua thiệt nhiều ngay trên sân nhà của mình.